Tĩnh mạch chủ trên là một trong những tĩnh mạch chính của cơ thể. Tĩnh mạch này làm nhiệm vụ đưa máu từ các vùng đầu, cổ, ngực trên và cánh tay về tim. Hội chứng tĩnh mạch chủ trên còn được gọi là hội chứng chèn ép tĩnh mạch chủ trên. Tình trạng chèn ép xảy ra khi trong tĩnh mạch này có khối u hoặc cục máu đông gây hạn chế lưu lượng máu.
Nguyên nhân gây hội chứng tĩnh mạch chủ trên
Những người mắc ung thư phổi, ung thư hệ thống hạch hoặc ung thư di căn đến ngực… là nhóm đối tượng dễ xảy ra hội chứng tĩnh mạch chủ trên.
Ung thư thường gây ra hội chứng tĩnh mạch chủ trên theo một số cách như:
Xuất hiện khối u ở ngực và chèn vào tĩnh mạch chủ trên;
Khối u phát triển ngay bên trong tĩnh mạch chủ trên vàlàm tắc nghẽn trong lòng mạch;
Ung thư lan tới các hạch bạch huyết bao quanh tĩnh mạch chủ trên. Các hạch bạch huyết này có thể xảy ra tình trạngphì đại và chèn lên tĩnh mạch.
Ung thư hoặc chính máy tạo nhịp tim, ống thông tĩnh mạch có thể là yếu tố tạo ra cục máu đông trong tĩnh mạch chủ trên.
Dấu hiệu nhận biết hội chứng tĩnh mạch chủ trên
Hội chứng tĩnh mạch chủ trên có tiến triển chậm. Một số triệu chứng có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về hô hấp và cần được cấp cứu khẩn cấp.
Hội chứng tĩnh mạch chủ trên nếu được điều trị kịp thờisẽ có hiệu quả tốt và tránh được các biến chứng nghiêm trọng.
- Người bệnh cần gọi cho bác sĩ để được xử lý ngay khi xuất hiện một số triệu chứng sau: Bị sưng ở mặt, vùng cổ, thân trên và cánh tay; Người bệnh cảm thấy khó thở, bị ho;
- Một số triệu chứng hiếm gặp bao gồm: Bị khàn giọng; Cảm thấy đau ngực, thở nhanh; Khó nuốt và ho ra máu; Bị sưng tĩnh mạch ở ngực và cổ; Da của người bệnh xanh xao do bị thiếu oxy; Có dấu hiệu bị liệt dây thanh âm; Xuất hiện tình trạng đồng tử của người bệnh co lại, mí mắt chảy xệ…
Chẩn đoán hội chứng tĩnh mạch chủ trên
Bác sĩ sẽ điều tra bệnh sử của người bệnh và tiến hành khám thực thể các triệu chứng liên quan. Một số kỹ thuật thường được chỉ định thực hiện để hỗ trợ chẩn đoán đó là:
- Chụp X-quang ngực: Giúp phát hiện một trung thất giãn rộng hoặc có thể thấy một khối ở bên phải của ngực.
- Tiến hành chụp cắt lớp vi tính: Kết quả của kỹ thuật chụp vi tính cắt lớp sẽ cung cấp thông tin chính xác hơn về vị trí của yếu tố gây ra tình trạng tắc nghẽn.
Ngoài ra, có thể sinh thiết bằng nội soi trung thất, nội soi phế quản hoặc chọc hút kim nhỏ qua da để có thông tin về các cấu trúc phế quản và dây thanh âm…
Phương pháp chụp CT ngực thường là lựa chọn đầu tiên để xác định tắc nghẽn là do chèn ép bên ngoài hay do huyết khối.
Chụp cắt lớp vi tính giúp chẩn đoán lâm sàng tình trạng tắc tĩnh mạch chủ trên.
- Chụp cộng hưởng từ: Phương pháp này có thể cung cấp hình ảnh qua nhiều góc nhìn, ngoài ra nó không yêu cầu chất cản quang iốt như chụp CT.Vì vậy, chụp cộng hưởng từ là một phương pháp thường được áp dụng cho bệnh nhân suy thận hoặc những người bị dị ứng thuốc cản quang.
Nhược điểm của phương pháp chụp cộng hưởng từ là: mất nhiều thời gian và chi phí tốn kém.
- Chụp tĩnh mạch: Kết quả của kỹ thuật chụp tĩnh mạch là chẩn đoán chuẩn xác nhất giúp xác định chính xác căn nguyên của tắc nghẽn tĩnh mạch chủ trên.
- Các công cụ khác: Một số biện pháp tương đối không xâm lấn hoặc bán xâm lấn như: xét nghiệm tế bào đờm, nội soi phế quản...cũng giúp xác định nguyên nhân gây ra tắc tĩnh mạch chủ trên.
Điều trị và xử trí hội chứng tĩnh mạch chủ trên
Hầu hết các trường hợp bị hội chứng tĩnh mạch chủ trên đều được điều trị với mục đích giảm triệu chứng và thu nhỏ các khối u gây ra tắc nghẽn.
Ngoài ra, cũng có người mắc hội chứng tĩnh mạch chủ trên nhưng chưa cần phải điều trị ngay lập tức bởi người bệnh có các triệu chứng nhẹ, khí quản người bệnh chưa bị chặn và máu vẫn lưu thông tốt trong lòng tĩnh mạch chủ trên.
Hội chứng tĩnh mạch chủ trên được xác định nguyên nhân gây bệnh phần lớn là do ung thư, vì vậy phác đồ điều trị hội chứng này sẽ phụ thuộc vào loại ung thư mà người đó mắc với phương pháp điều trị gồm hóa trị và xạ trị.
Một số phương pháp điều trị ngắn hạn khác cũng có thể giúp giảm các triệu chứng của hội chứng tĩnh mạch chủ trên như:
- Người bệnh luôn ngẩng cao đầu;
- Có thể sử dụng thuốc corticosteroid để giúp giảm sưng;
- Sử dụng thuốc lợi tiểu để loại bỏ chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể;
- Cũng có thể sử dụng thuốc làm tan cục máu đông để điều trị hội chứng tĩnh mạch chủ trên;
- Áp dụng phương pháp đặt stent vào khu vực bị chặn của tĩnh mạch để máu có thể đi qua;
- Thực hiện phương pháp phẫu thuật bắc cầu.
Để chăm sóc sức khỏe mỗi ngày các bạn cần có chế độ ăn uống khoa học, thường xuyên vận động, kết hợp với liệu pháp massage (hoặc đơn giản là sử dụng ghế massge tại nhà).
