Tình trạng huyết áp tăng do bệnh hẹp eo động mạch chủ gây ra là một dạng tăng huyết áp thứ phát do bệnh lý bẩm sinh. Theo số liệu thống kê, bệnh hẹp eo động mạch chủ chiếm tỷ lệ 5-8% trong tổng số các bệnh lý tim bẩm sinh.
Tìm hiểu bệnh hẹp eo động mạch chủ
Hẹp eo động mạch chủ là tình trạng động mạch chủ bị hẹp ngang đoạn eo. Đây cũng là tình trạng thường gặp nhất trong các trường hợp hẹp mạch chủ.
- Vị trí hẹp eo động mạch chủ có thể trước ống động mạch, tại ống động mạch hoặc sau ống động mạch.
- Trường hợp mắc hẹp eo động mạch chủ: Bệnh có thể xảy ở mọi lứa tuổi và nó chiếm 5-8% các bệnh lý tim bẩm sinh.
- Hẹp eo động mạch chủ có thể có dạng nếp gấp, đây còn được gọi là tổn thương dạng thắt lưng, tổn thương dạng màng ngăn hoặc tổn thương dạng ống.
Hẹp eo động mạch chủ gây ra bệnh tăng huyết áp
Theo thống kê, rất nhiều trường hợp bệnh nhân bị hẹp eo động mạch chủ đã kéo theo bệnh tăng huyết áp.
Một số nguyên nhân giải thích hiện tượng tăng huyết áp trong hẹp eo động mạch chủ đã được đề cập đến, đó là:
- Yếu tố cơ học: Sự tắc nghẽn làm tăng sức cản mạch máu.
- Yếu tố thần kinh: Chính sự tắc nghẽn đã làm thay đổi cảm ứng áp lực động mạch cảnh.
- Yếu tố thận: do thận bị thiếu máu.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh hẹp eo động mạch chủ
Bệnh hẹp eo động mạch chủ làm tăng huyết áp đặc trưng là bởi sự chênh lệch huyết áp ở chân và tay. Lâu dần, thất trái sẽ phì đại để thích nghi với sự tăng hậu gánhvà dẫn đến tình trạng giãn buồng tim, suy tim.
Biểu hiện ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Tăng huyết áp là dạng biểu hiện sớm của hẹp eo động mạch chủ. Đây là biểu hiện thường gặp trong trường hợp trẻ bị hẹp eo động mạch chủ trước ống động mạch, với bệnh cảnh lâm sàng nặng.
Đối với trẻ mắc bệnh này, tuần hoàn sẽ phụ thuộc ống động mạch, vì thế khi ống động mạch tắc thì tình trạng tưới máu phần dưới cơ thể sẽ không còn và dẫn đến bệnh cảnh trụy mạch.
Nếu mạch bẹn yếu, huyết áp tay và chân chênh lệch nhau thì có thể đó là dấu hiệu bị hẹp eo động mạch chủ ở trẻ sơ sinh.
Đối với trẻ lớn và người lớn
- Tăng huyết áp là dạng biểu hiện muộn của hẹp eo động mạch chủ, tình trạng xảy ra ở trẻ lớn hay người lớn với biểu hiện tăng huyết áp chi trên.Huyết áp thường tăng rất cao, kèm sự chênh lệch huyết áp chi trên và chi dưới.
- Mạch bẹn bắt được rất yếu, có thể không bắt được mạch bẹn đối với những trường hợp nặng.
- Nghe được tiếng thổi tâm thu ở vùng dưới đòn trái của người bệnh và nó có thể lan ra sau lưng tới vị trí cạnh cột sống.
- Khi đo huyết áp, nên đo ở cả 2 tay và chân để có sự so sánh. Ngoài hiện tượng huyết áp ở tay cao hơn huyết áp ở chân, trong một số trường hợp có thể gặp tình trạng huyết áp tay phải cao hơn tay trái khi vùng hẹp lan xuống chỗ xuất phát động mạch dưới đòn trái. Ngược lại, huyết áp tay trái cao hơn huyết áp tay phải khi một số ít các trường hợp có động mạch dưới đòn phải xuất phát bất thường ở phần xa của hẹp eo động mạch chủ.
Chẩn đoán bệnh hẹp eo động mạch chủ
- Làm xét nghiệm chụp X-quang ngực: Có thể phát hiện dấu hiệu 3 cung ở động mạch chủ, dấu ấn xương sườn.
- Điện tâm đồ: Với xét nghiệm này có thể giúp phát hiện dấu hiệu tăng gánh thất trái, tuy nhiên nó chưa đủ điều kiện để chẩn đoán bệnh.
- Phương pháp siêu âm Doppler tim: Phương pháp này thường được sử dụng phổ biến đối với trẻ nhỏ, ở người lớn sẽ khó đánh giá hơn.
Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể xác định được: Vị trí của chỗ hẹp; Đo được chênh áp qua eo động mạch chủ; Phát hiện các bất thường bẩm sinh phối hợp như van động mạch chủ hai lá van; Tình trạng tắc nghẽn đường ra thất trái; Bị hẹp van hai lá...
- Phương pháp chụp cắt lớp vi tính động mạch chủ: Được sử dụng chính trong chẩn đoán hẹp eo động mạch chủ ở người lớn. Qua hình ảnh phim chụp có thể xác định được vị trí chỗ hẹp, hình thái chỗ hẹp, các tuần hoàn bàng hệ và các tổn thương phối hợp.
- Phương pháp thông tim chẩn đoán: Hẹp eo động mạch chủ được chẩn đoán khi chênh áp trên 10mmHg giữa động mạch chủ lên và động mạch chủ xuống.
Phương pháp điều trị bệnh hẹp eo động mạch chủ
Bác sĩ sẽ dựa trên biểu hiện lâm sàng của tình trạng hẹp eo động mạch chủ mà có phương pháp điều trị thích hợp.
- Trường hợp hẹp eo động mạch chủ nhẹ có thể không cần phẫu thuật.
- Đối với trường hợp là trẻ sơ sinh có biểu hiện sớm và nặng sẽ cần sử dụng truyền prostaglandin E1 để mở lại ống động mạch. Đồng thời cần kết hợp hồi sức tích cực để ổn định cho trẻ và mổ cấp cứu sửa chữa hẹp eo tái tạo lưu thông qua chỗ hẹp.
- Hẹp eo động mạch chủ có thể điều trị tạm thời bằng cách sử dụng thuốc điều trị. Tuy nhiên, phương pháp điều trị chủ yếu vẫn là phẫu thuật.
Trường hợp được chỉ định phẫu thuật đối với những bệnh nhân có chênh lệch áp lực giữa chi trên và chi dưới >20mmHg khi nghỉ hoặc hẹp >50% đường kính động mạch.
Để chăm sóc sức khỏe hàng ngày các bạn nên áp dụng liệu pháp massage hoặc sử dụng ghế massage tại nhà. Các ghế massage hiện đại được trang bị hệ thống con lăn 4D cùng nhiệt hồng ngoại có thể tác động sâu vào bên trong cơ thể, tăng cường trao đổi chất và hỗ trợ tuần hoàn máu.
