Thoát vị hoành là bệnh lý cơ hoành bị tổn thương khiến các tạng trong ổ bụng di chuyển lên khoang ngực qua lỗ ở cơ hoành. Thông thường thoát vị hoành là bệnh bẩm sinh, bệnh được phát hiện ngay ở thời kỳ bào thai hoặc lúc trẻ nhỏ.
Thế nào là thoát vị hoành?
Thoát vị hoành là dị tật bẩm sinh và thường xuất hiện ở trẻ nhỏ. Đây là hiện tượng qua các lỗ khuyết bẩm sinh, các tạng từ ổ bụng chui ngược lên lồng ngực, thường ở phía sau và bên trái của cơ hoành. Tuỳ thuộc vào lỗ thoát vị có thể to hay nhỏ khác nhau mà một số phủ tạng của ổ bụng như: dạ dày, ruột non, lách… có thể chui lên lồng ngực. Những đứa trẻ bị thoát vị cơ hoành bẩm sinh sẽ bị tổn thương phổi nặng nề và có tỉ lệ tử vong khoảng 30 - 50%.
Trường hợp người lớn bị thoát vị cơ hoành thường là thoát vị tại khe thực quản. Thực quản, động mạch chủ và tĩnh mạch chủ trên thường “chui qua” cơ hoành bởi ba lỗ mở chính và các lỗ nhỏ phụ. Thoát vị khe thực quản chính là sự thoát vị của dạ dày qua khe thực quản. Hiện tượng trào ngược dịch vị từ dạ dày lên thực quản là một trong những biểu hiện thường gặp nhất của thoát vị hoành tại vị trí khe thực quản.
Các yếu tố như hoạt động của cơ thắt dưới thực quản liên quan tới hiện tượng trào ngược dịch vị dạ dày.
Thoát vị hoành bẩm sinh thường xuất hiện ở trẻ em, còn lại các trường hợp thoát vị hoành khác thường gặp ở người lớn tuổi.
Thoát vị hoành thường không có biểu hiện nào đặc biệt. Những trường hợp dạ dày bị thoát vị có thể tự xuống được hoặc cũng có thể không. Thông thường bệnh chỉ được phát hiện khi người bệnh đi chụp phổi hoặc đi khám trào ngược dạ dày thực quản hoặc viêm dạ dày. Người bệnh thường có một số biểu hiện như: khó thở, mệt mỏi, ăn chậm tiêu, rối loạn tiêu hóa, nôn ói từng giai đoạn...
Thông thường, người bị thoát vị hoành sẽ được điều trị bằng phẫu thuật, phương pháp này được bác sĩ chỉ định nhằm mục đích đưa phần tạng bị thoát vị trở về vị trí vốn có của nó, sau đó tiến hành khâu để phục hồi lại lỗ thực quản cơ hoành. Sau khi được phẫu thuật, người bệnh thoát vị hoành thường có tiến triển tốt.
Chẩn đoán thoát vị hoành
- Thoát vị hoành có các triệu chứng sau:
Thông thường người bị thoát vị hoành không có triệu chứng rõ ràng, tuy nhiên khoảng 1 giờ sau khi người bệnh ăn có xuất hiện các triệu chứng:
- Ngực bị đau, gây ợ hơi, ợ nóng khiến khả năng nuốt bị khó.
-Tình trạng ợ nóng sẽ nặng hơn khi người bệnh ở trạng thái nằm.
- Xuất huyết do sự kích ứng ở thực quản.
- Chẩn đoán lâm sàng thoát vị hoành qua hình ảnh:
- Siêu âm: Phương pháp này thường được áp dụng đánh giá thoát vị hoành bẩm sinh ở giai đoạn bào thai và trẻ nhỏ. Siêu âm được coi là phương pháp chẩn đoán lâm sàng hữu ích và đơn giản.
- Chụp X-quang: Có thể chụp bụng thông thường hoặc chụp có uống thuốc cản quang để xác định tình trạng thoát vị hoành.
- Chụp cắt lớp vi tính: Phương pháp chụp cắt lớp có tiêm kết hợp uống thuốc cản quang đang là phương pháp phổ biến trong chẩn đoán thoát vị hoành. Phương pháp này được sử dụng nhiều trong chẩn đoán thoát vị hoành ở người lớn. Hình ảnh của chụp cắt lớp sẽ giúp bác sĩ đánh giá chi tiết vị trí, tạng cũng như loại thoát vị…để bác sĩ đưa ra được phương pháp điều trị phù hợp nhất cho người bệnh.
- Phương pháp nội soi: Bác sĩ chỉ định phương pháp nội soi trong phẫu thuật khi người bệnh bị thoát vị hoành.
- Phương pháp cộng hưởng từ: Cũng có thể được sử dụng trong chẩn đoán bệnh lý thoát vị hoành.
Phương pháp điều trị bệnh lý thoát vị hoành
Mục tiêu điều trị thoát vị hoành là kiểm soát các triệu chứng đồng thời ngăn ngừa bệnh biến chứng.
- Để thực hiện tốt mục tiêu này cần thay đổi lối sống và chế độ ăn uống khoa học.
- Nâng đầu giường của người bệnh nằm cao hơn từ 10-15 cm để ngăn dịch vị trào ngược đến thực quản khi người bệnh ngủ.
- Phương pháp điều trị bằng thuốc: Có thể dùng một số loại thuốc như: Antacids, thuốc kháng axít trung hòa axít dạ dày. Thuốc giảm tiết dịch axít như famotidine, ranitidine… hoặc thuốcomeprazole ức chế bơm proton.
- Thực hiện phẫu thuật nội soi khi các triệu chứng không được khắc phục sau khi điều trị bằng thuốc hoặc xuất hiện các biến chứng gây sẹo, loét, xuất huyết…
Điều chỉnh thói quen sinh hoạt để hạn chế diễn tiến xấu của thoát vị hoành
Tuân thủ một cách khoa học những thói quen sinh hoạt hàng ngày để kiểm soát được tình trạng bệnh thoát vị hoành:
- Giữ trọng lượng cân nặng phù hợp, tránh quá cân béo phì.
- Ăn chậm, nhai kỹ: người bệnh nên chia nhỏ bữa ăn thành 4-5 bữa nhỏ mỗi ngày.
- Không ăn những loại thức ăn gây ợ chua như: socola, thức ăn cay, khoai tây, trái cây học cam quýt…
Liệu pháp massage có thể tác động tới cơ hoành tăng – giảm chức năng hô hấp của phổi. Người bệnh thoát vị hoành khi sử dụng ghế massage nên tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị về loại ghế massage và bài massage được sử dụng.
Trên đây là một số chia sẻ của Okasa về Thoát vị hoành: Phương pháp chẩn đoán và điều trị. Khi cảm thấy có những dấu hiệu cơ hoành bị rối loạn chức năng, hãy đi khám bác sĩ càng sớm sẽ càng tốt cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh, tránh các ảnh hưởng không tốt tới chất lượng cuộc sống.
